Novitads 26.03.2025
Turistic:ras e turist:as

L'uniun graubünden Cultura ha la finamira da posiziunar il chantun Grischun sco ina da las regiuns principalas per il turissem cultural en las Alps. En ses pled sclerescha Mathias Balzer la dumonda co ch'il turissem cultural pudess vesair or en l'avegnir e tge rolla che la cultura ed il turissem giogan en quel connex. El dat in'egliada sin il svilup istoric da tuts dus secturs e cumenza cun la dumonda: Tge datti pli ditg – la cultura u il turissem?
A questa dumonda respunda Balzer cleramain a favur da la cultura. L'origin dal turissem en las Alps è d'engraziar ad ovras culturalas sco «Julie ou la Nouvelle Héloise» da Jean-Jacques Rousseau che han idealisà las Alps e lur abitant:as e che han marcà il maletg d'ina moda da viver attaschada a la natira. Questa litteratura ha gidà ad etablir las Alps sco destinaziun per recreaziun e renovaziun. Rousseau sez ha preschentà la citad sco lieu d'alienaziun ed ha propagà la natira sco funtauna da la renovaziun umana. Grazia ad artists sco Giovanni Segantini e Friedrich Nietzsche han ins cumenzà a percepir la regiun sco lieu cultural e spiritual. En il Grischun è il turissem uschia daventà ina pitga impurtanta dal svilup economic e sco populaziun grischuna essan nus tuttas e tuts daventads en in tschert senn turisticras e turistichers, era sche nus na lavurain betg directamain en questa branscha.
Nus n'essan dentant betg mo turistic:ras, mabain era turist:as: «Durant in pèr emnas ad onn barattain nus las rollas ed ans laschain intgantar insanu'auter da cuntradas e tramunts, sco sch'i na dess quels betg a chasa.»
Plinavant fa Balzer la dumonda, tge cultura che nus tschertgain en il turissem: sch'i va per visitar gronds events sco festivals e producziuns u plitost per scuvrir l'istorgia, usits e modas da viver autenticas. Balzer pledescha per ina vasta concepziun culturala che cumpiglia er ina discussiun critica davart il turissem e sias consequenzas per la regiun. L'art vegn considerà sco factur impurtant che na serva betg mo a sa divertir, mabain er a reflectar il turissem sco fenomen ed a manar quel en ina direcziun persistenta.
Concernent il svilup futur dal turissem cultural propona Balzer ch'il Grischun duaja servir sco «labor» per ina nova concepziun da cultura, turissem e natira. Per cuntanscher quai è necessari in dialog intensiv tranter artist:as e turistic:ras. Las partidas ston tadlar ina l'autra e contribuir lur expertisa per concepir in turissem che surpiglia tant responsabladad culturala sco er ecologica.
Per finir fa Balzer attent al filosof franzos Bruno Latour che ha formulà ina nova concepziun da la natira. Quella vesa la Terra sco in'actura activa, cun la quala nus stain permanentamain en relaziun. Questa nova concepziun da la natira pudess giugar ina rolla impurtanta er en il context dal turissem cultural e crear ina basa per il turissem persistent. Artist:as na duain perquai betg mo vegnir chapi:das sco divertid:ras dal turissem mabain era sco persunas che gidan a concepir il turissem da l'avegnir.
Tut ensemen pretenda Balzer ina nova moda da pensar davart la cultura ed il turissem che sa basa sin ina concepziun culturala extendida e che cumpiglia responsabladad per la natira e la convivenza sociala.

Contribuziun en il magazin FRIDA
L'entir artitgel da Mathias Balzer en il magazin FRIDA pudais Vus leger qua (text mo per tudestg).